Gember

Familie: Gemberfamilie (Zingiberaceae)

Naam in verschillende talen: Zingiber officinale Rosc. (Lat), زنجبيل (Ar), Gingembre (Fra), Ginger (Eng), Ingwer (Dui)

Oorsprong:
De meeste gember komt van oudsher uit India. Ook West-Afrika, Jamaica, Nigeria, Japan en China zijn grote producenten. Gember zou voor het eerst in Europa gebracht zijn door Marco Polo, die het in China had gezien. Het wordt daar al 3000 jaar geteeld. Vooral in Duitsland werd gember erg geliefd. De Spanjaard Mendoza bracht de gemberteelt in het begin van de 16e eeuw naar West-Indië.

Betekenis:
In alle Europese talen gaat de naam voor gember terug naar het Latijnse woord zingiber, en dat wederom is afgeleid van het Griekse woord zingiberis. Daarmee in verband staat ook het Sanskrietwoord shringavera wat geweivormig betekent, waarschijnlijk omdat gemberwortels op een gewei lijken.

Islam:
Koran, soera 76:17 De Tijd, De Mensen (Ad-Dahr, Al-Insaan). "……………Daarom zal Allah hen voor het kwade van die Dag beschermen en zal hun blijdschap en geluk schenken. En Hij zal hen voor hun standvastigheid belonen met een tuin en kleren van zijde. Zich daarin nedervlijende op sofa's zullen zij het noch te koud noch te warm hebben. En de schaduw der bomen zal dicht over hen zijn en de trossen fruit zullen gemakkelijk bereikbaar worden gemaakt. En zilveren vaten zullen aan hen worden uitgereikt, en bekers Kristalhelder, uit zilver, in de juiste maat vervaardigd. En daarin zal hun een drank worden gegeven, vermengd met Gember. Van een bron genaamd: Salsabiel. En jonge mensen, die niet verouderen, zullen om hen rondgaan (om hen te bedienen)………"

Culinair:
Het kan ook gedroogd gebruikt worden, en wordt dan geraspt. Gedroogde gember is scherper van smaak dan verse gember. Gember wordt ook wel ingemaakt in geconcentreerd suikerwater. Gember wordt in Nederland vooral gebruikt in koek en gebak, bijvoorbeeld in ontbijtkoek.

In de Indonesische keuken wordt gember veel gebruikt in allerlei hartige gerechten, onder andere in een bij veel mensen geliefd gerecht zoals Babi Ketjap. Djahé is de Indonesische benaming voor gemalen gemberwortel. Gember vormt een onderdeel van het kerriemengsel.

Veel mensen in Nederland houden niet zo van gember, als zij er niet van jongs af aan mee kennis hebben gemaakt. De liefhebbers zijn er meestal dol op. In kleine hoeveelheden kan gember echter de smaak van een gerecht sterk verbeteren, bijvoorbeeld in een fruitsalade. Ook pannenkoeken met gember worden wel gegeten. Gember wordt veel in de Joodse keuken toegepast, bijvoorbeeld in gemberbolus (gebak).

Medisch:
Gember wordt al generaties lang gebruikt omdat het libido door het gebruik ervan gestimuleerd zou worden. Gember zou ook een verwarmend effect hebben en de bloedcirculatie stimuleren.

Gember kan ook toegepast worden bij reisziekte, om de misselijkheid te onderdrukken. Hiervoor moet echter een vrij grote hoeveelheid gember gegeten worden, vergelijkbaar met 5-6 bolletjes ingemaakte stemgember.

Wat misschien minder bekend is, is dat gember het bloed kan verdunnen en zelfs nog effectiever is dan knoflook, en werkt als aspirine. Gember gaat de vorming van trombose tegen en kan de cholesterolspiegel die veroorzaakt wordt door de voeding, doen dalen. Echter, om deze genezende invloed te bereiken moet men de gemberthee gedurende langere tijd gebruiken. Kleine hoeveelheden zijn al voldoende.

Warme gemberthee is heerlijk tijdens onze koude en natte winter en helpt tegen verkoudheid en griep. Hij bevordert het zweten, verlaagd koorts en helpt, slijm op te lossen.

Verse gember kan men in soepen, groenten en zoete gerechten verwerken. Het beste is om gember (als universeel geneesmiddel) ná het eten te nemen als thee, om voedsel beter te verteren. Het bereiden van verse gemberthee gaat als volgt: Men snijdt wat kleine stukken van de verse gember (raspen kan ook) en overgiet dit met een liter kokend water, waarna men het tien minuten laat trekken. Men zou ook zelf een gembersiroop kunnen maken; Rasp een aantal geschilde gemberwortels, kook ze in water, zeef ze en voeg later honing en citroensap toe. Deze siroop kun je dan aanlengen met water. Lekker bij zomerdag, of verwarmd sap in de winter.

Groei:
De gemberplant groeit het hele jaar door en kan 1 meter hoog worden. Hij heeft voor zijn groei een warm en vochtig klimaat met veel zon nodig. Uit de geweiachtig vertakte vlezige wortelstok groeit een rechte, rietachtige groene stengel. De bladeren zijn smal, speervormig en lang. Vlak boven de wortel ontwikkelen zich gele of roze lipvormige bloemen. Gember wordt gewonnen uit de wortelstok van de gemberplant.

Gember kun je ook in een pot planten. Men legt hiervoor een stuk wortel in een pot met vochtige aarde, dekt hem half toe zodat nog iets van de wortel zichtbaar is en zet hem op een warme vensterbank. In korte tijd zullen zich lootjes ontwikkelen en na enkele weken rietachtige bladeren. Deze zijn eetbaar en kunnen fijngehakt aan salades of soepen toegevoegd worden.